โครงสร้างของดอก

โครงสร้างของดอก

ชนิดของดอก

    ถ้าพิจารณาส่วนประกอบของดอกเป็นเกณฑ์จะแบ่งชนิดของดอกไม้ได้ 2 ชนิด

      1. ดอกครบส่วน  หมายถึง ดอกไม้ที่มีส่วนประกอบครบทั้ง 4 วงคือ กลีบเลี้ยงกลีบดอกเกสรตัวผู้ และเกสรตัวเมีย อยู่ในดอกเดียวกันเช่น ดอกแพงพวยดอกบัวดอกผักบุ้งดอกกุหลาบดอกชบา ดอกพู่ระหงและดอกมะเขือดอกต้อยติ่ง

      2. ดอกไม่ครบส่วน  หมายถึง ดอกไม้ที่มีส่วนประกอบไม่ครบทั้ง 4 วงในดอกเดียวกัน เช่นดอกจำปา ไม่มีกลีบเลี้ยงดอกตำลึงไม่มีเกสรตัวผู้หรือเกสรตัวเมียดอกข้าวโพดดอกมะละกอดอกฟักทอง ดอกแตงกวาและดอกบวบ

     ถ้าพิจารณาเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียเป็นเกณฑ์จะแบ่งชนิดของดอกไม้ได้ 2 ชนิด

      1. ดอกสมบูรณ์เพศ หมายถึง ดอกที่มีทั้งเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียอยู่ในดอกเดียวกัน เช่น ดอกมะเขือดอกชบาดอกข้าวดอกต้อยติ่งดอกมะม่วงดอกบัวดอกชงโคดอกอัญชันดอกถั่วดอกกุหลาบ

      2. ดอกไม่สมบูรณ์เพศ หมายถึง ดอกที่มีแต่เกสรตัวผู้หรือเกสรตัวเมียอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น ดอกข้าวโพด ดอกตำลึงดอกฟักทองดอกมะละกอและดอกบวบ

     ดอกของพืชแต่ละชนิดจะมีจำนวนดอกบนก้านดอกไม่เท่ากัน จึงสามารถแบ่งดอกออกเป็น 2 ประเภท คือดอกเดียว (solotary flower) และช่อดอก (inflorescences flower)

     ดอกเดี่ยว หมายถึง ดอกหนึ่งดอกที่พัฒนามาจากตาดอกหนึ่งตา ดังนั้นดอกเดี่ยวจึงมีหนึ่งดอกบนก้านดอกหนึ่งก้าน เช่น ดอกมะเขือเปราะ จำปี บัว เป็นต้น

     ช่อดอก หมายถึง ดอกหลายดอกที่อยู่บนก้านดอกหนึ่งก้าน เช่น เข็ม ผักบุ้ง มะลิ กะเพรา กล้วย กล้วยไม้ ข้าว เป็นต้น แต่การจัดเรียงตัว และการแตกกิ่งก้านของช่อดอกมีความหลากหลาย นักวิทยาศาสตร์ใช้ลักษณะการจัดเรียงตัวและการแตกกิ่งก้านของช่อดอกจำแนกช่อดอกออกเป็นแบบต่างๆ 

      ช่อดอกบางชนิดมีลักษณะคล้ายดอกเดี่ยว ดอกย่อยเกิดตรงปลายก้านช่อดอกเดียวกัน ไม่มีก้านดอกย่อยดอกย่อยเรียงกันอยู่บนฐานรองดอกที่โค้งนูนคล้ายหัว เช่น ทานตะวัน ดาวเรือง บานชื่น บานไม่รู้โรย ดาวกระจาย เป็นต้นช่อดอกแบบนี้ประกอบด้วยดอกย่อยๆ 2 ชนิด คือ ดอกวงนอกอยู่รอบนอกของดอก และดอกวงในอยู่ตรงกลางดอกดอกวงนอกมี 1 ชั้น หรือหลายชั้นเป็นดอกสมบูรณ์เพศ หรือไม่สมบูรณ์เพศก็ได้ ส่วนมากเป็นดอกเพศเมียส่วนดอกวงในมักเป็นดอกสมบูรณ์เพศมีกลีบดอกเชื่อมกันเป็นรูปทรงกระบอกอยู่เหนือรังไข่